WSPOMNIENIE

Ś.P. Wiktor Oktaba Profesor matematyki 16.04.1920 r. - 6.09.2009 r. „Nie umiera ten, kto trwa w pamięci żywych”

W roku 2020 przypada 100. rocznica urodzin Naszego Profesora Wiktora Oktaby, twórcy i wieloletniego kierownika Katedry Zastosowań Matematyki i Informatyki, a także Ośrodka Informatyki. Z tej okazji chcemy przypomnieć Profesora tym, którzy Go znali oraz przedstawić tym, którzy Go poznać nie zdążyli

Działalność naukowa Profesora związana była z lubelskim ośrodkiem naukowym, najpierw z UMCS (1945-1955) a później Wyższą Szkoła Rolniczą, od 1972 – Akademią Rolniczą, a od 2008 – Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie. Prowadził zajęcia z matematyki, statystyki matematycznej na Naszej Uczelni, ale także na Politechnice Lubelskiej (dawniej WSI), Akademii Medycznej oraz Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Pracę naukową Profesor rozpoczął już w 1945 r., kiedy jako student drugiego roku został asystentem profesora Mieczysława Biernackiego w Katedrze Matematyki UMCS. Ważną rolę w kształtowaniu zainteresowań Profesora odegrał profesor Mikołaj Olekiewicz. Zainteresowania te od początku zmierzały w kierunku statystyki matematycznej. W roku akademickim 1959/1960 Profesor wyjechał, jako stypendysta Fundacji Rockefellera, na staż naukowy do Ames w Iowa State University. Spotkał tam światowej miary uczonych, twórców statystycznych modeli liniowych i układów eksperymentalnych: O. Kempthorna, B.V. Shaha, T.A. Bancrofta, G. Zyskinda, J.N.K. Rao oraz D. Hartleya.

Tematyka badawcza Profesora obejmowała, między innymi, estymację oraz testowanie hipotez w regresji liniowej, estymację komponentów wariancyjnych, analizę modeli nieortogonalnych, analizę danych z brakującymi obserwacjami, analizę modeli Gaussa-Markova oraz wielozmienne  modele Zyskinda-Martina. Profesor przetłumaczył w 1958 r. na język polski fundamentalną książkę Haralda Cramera „Mathematical Methods of Statistics”. Był autorem 5 wielokrotnie wznawianych podręczników z matematyki, statystyki matematycznej i doświadczalnictwa rolniczego. Wydał 8 słowników wielojęzycznych oraz napisał około 220 prac naukowych i 7 popularno-naukowych książek.

W 1952 r. Profesor Wiktor Oktaba został kierownikiem Katedry Statystyki Matematycznej na Wydziale Rolnym UMCS, którą tworzył od podstaw. Katedra, z chwilą powstania Wyższej Szkoły Rolniczej, późniejszej Akademii Rolniczej, przerodziła się w Instytut Zastosowań Matematyki a obecnie nosi nazwę Katedry Zastosowań Matematyki i Informatyki. Profesor Wiktor Oktaba był kierownikiem Katedry przez 38 lat (1952 - 1990), do momentu przejścia na emeryturę. Wychował liczną i wartościową kadrę statystyków i biometrów (magistrów, doktorów, profesorów), współtworząc polską szkołę statystyki matematycznej i teorii eksperymentu. Wypromował 17 doktorów.

Oprócz prowadzenia pracy naukowej Prof. W. Oktaba piastował wiele odpowiedzialnych funkcji na uczelni. Był prodziekanem Wydziału Rolniczego (1960 - 1962), dziekanem tego Wydziału (1962 - 1966) oraz prorektorem ówczesnej Wyższej Szkoły Rolniczej (1968-1969). 

Ogromną zasługą Profesora był współudział w utworzeniu Polskiego Towarzystwa Biometrycznego w 1959 r. oraz czasopisma Colloquium Biometricum wydawanego nieprzerwanie od 1970 roku do chwili obecnej, którego był redaktorem naczelnym od momentu powstania aż do swojej śmierci. Był także członkiem Komisji Statystyki Matematycznej Komitetu Matematyki PAN.

Profesor Wiktor Oktaba za swoją pracę był wielokrotnie odznaczany. Otrzymał łącznie 56 orderów i nagród, między innymi, Krzyż Komandorski, Oficerski i Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Otrzymał też Złotą Płytę za osiągnięcia w statystyce matematycznej przyznaną przez The American Biographical Institute w Raleigh w Północnej Karolinie.

Będąc na emeryturze, Profesor cały czas był obecny w życiu Katedry. Przez wiele lat nadal uczestniczył w katedralnych seminariach, najpierw co tydzień, a w ostatnich latach życia już tylko w seminariach organizowanych z okazji świąt czy też Jego urodzin i imienin. Nie były to tylko więzi zawodowe, Profesor interesował się naszym życiem rodzinnym, znał naszych współmałżonków i nasze dzieci. Nigdy nie zapominał o przekazywaniu dla nich życzeń świątecznych.

Profesor Wiktor Oktaba był żonaty przez ponad 60 lat z Janeczką i miał dwoje dzieci - córkę Hanię i syna Andrzeja. 

Profesor Wiktor Oktaba zmarł w niedzielę 6 września 2009 roku, w przeddzień rozpoczynającego się 39. Międzynarodowego Colloquium Biometrycznego, które akurat tego roku odbywało się po raz pierwszy w Jego ukochanym Kazimierzu Dolnym nad Wisłą. Został pochowany w dniu 9 września, na cmentarzu w tymże Kazimierzu, kiedy konferencja się kończyła. Uczestnicy konferencji mogli towarzyszyć Profesorowi w ostatniej drodze oraz oddać hołd i podziękować za życie poświęcone bez reszty matematyce, statystyce matematycznej i biometrii.

Panie Profesorze

Pamiętamy i Dziękujemy

Pracownicy Katedry Zastosowań Matematyki i Informatyki